Milton Friedman: naukowiec, obywatel i mój nauczyciel

Milton Friedman był wybitnie uzdolniony w wielu dziedzinach. Publikował książki i wyjątkowe prace w czasopismach naukowych lub innych środkach przekazu. Za swoją działalność naukową otrzymał wiele nagród, w tym Nagrodę Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych. Jako Profesor Ekonomii na Uniwersytecie w Chicago był również niesamowitym nauczycielem. Miałem szczęście uczęszczać na jego zajęcia z polityki monetarnej w roku 1966 – to był niezwykle intensywny kurs. Friedman był bardzo dobrze zorganizowany, materiał zawsze prezentował w sposób bardzo przejrzysty. W liście lektur zawarł parę swoich dzieł, a także książki osób, z którymi wcale się nie zgadzał. Oczekiwał od nas intensywnej nauki i ciągłych badań, a jednocześnie wykazywał się cierpliwością odpowiadając na rozmaite pytania.

Znany był z podążania za metodą, która rozróżniała ekonomię pozytywną – odpowiadającą na pytanie „jak jest?” – oraz ekonomię normatywną – odpowiadającą na pytanie „jak powinno być?”. W jego pracach i sposobie w jaki nauczał, zajmował się głównie ekonomią pozytywną. Hipotezy sprawdzał konfrontując je z faktami poddanymi badaniom, formalnym statystykom, sięgając też do mniej formalnej historii gospodarczej.

Oprócz bycia naukowcem i nauczycielem, Friedman był również aktywnym obywatelem. Był przekonany co do tego, że wolnorynkowa ekonomia jest najlepszym sposobem organizacji gospodarki. Przedstawił wiele propozycji mających ulepszyć politykę gospodarczą. Niektóre z jego pomysłów, które z czasem zostały zaakceptowane, początkowo nie były popularne. Jednym z nich było m.in. zastąpienie poboru do wojska armią ochotniczą, otrzymującą konkurencyjne wynagrodzenie. Jeszcze innym było zastąpienie stałych kursów walutowych zmiennym oprocentowaniem, opartym na podaży i popycie. Poza ekonomią, Friedman był konsekwentnym obrońcą wolności osobistej oraz ograniczonej władzy rządu.

Aby rozpowszechnić swoje pomysły, Friedman pisał dla popularnych czasopism, włącznie ze stałą kolumną w magazynie Newsweek. Newsweek miał szeroką publiczność, a wydawcy sprawili, że kolumna Friedmana stała się jeszcze ciekawsza – wraz z nią publikowali stałą kolumnę Paula Samulesona. Profesor Samuelson często nie zgadzał się z Friedmanem, sam jednak również wygrał Nagrodę Nobla z ekonomii.

Milton Friedman miał trwały wpływ na wielu ludzi na całym świecie. Zasługuje na uznanie za wszystkie swoje imponujące osiągnięcia.

Thomas Grennes, emerytowany Profesor Ekonomii, Rolnictwa oraz Ekonomii Zasobów na Uniwersytecie Stanowym Karoliny Północnej. Raleigh, Karolina Północna, USA. 29 Lipca, 2020.